Publicystyka

Władysław Piotr Tąkiel herbu Korczak (1839 r. - 1911 r.) - ziemianin, dziedzic dóbr Rykały, Lisów i Jastrzębia. Teść potomka uczestnika Sejmu Wielkiego (zwanego Sejmem Czteroletnim: 6 paź 1788 – 29 maj 1792). Syn dziedzica Sielca Michała Tąkiela. Prapradziad Marka Suskiego, posła na Sejm RP.

Władysław Piotr Tąkiel przyszedł na świat 13 września 1839 roku w Sielcu. Jego ojcem był Michał Tąkiel h. Korczak ( ok.1789r. - 1855r.) ziemianin, właściciel Sielca, niezwykle uczynny człowiek, który ujmował serca wszystkich swoim postępowaniem. Wylegitymował się ze szlachectwa w Królestwie Polskim w latach 1836-1862 z herbem Korczak. Michał pochowany został w Goszczynie, gdzie do dziś na cmentarzu parafialnym można podziwiać jego nagrobek. Matką Władysława była Anna Tąkiel domo Strauss, córka Fryderyka i Justyny, dziedziczka wsi Sielec.

W 1855 roku umarł ojciec Władysława, dziedzic Sielca Michał Tąkiel. W Kurierze Warszawskim tak o nim pisali: „ […] po nader krótkiej słabości, opatrzony św. sakramentami oddał ducha Bogu, w 65 roku życia ś.p. Michał Karczak Tąkiel. Właściciel dóbr Sielce w Okręgu Czerskim, Powiecie Warszawskim położonych; zacny, niezłomną prawością charakteru, ujmującym serca wszystkich postępowaniem, ludzkością, uczynnością znany w całej okolicy od lat wielu Obywatel. Jakim był mężem, ojcem i bratem, długo rzewne łzy owdowiałej żony, osieroconych dziatek i ciężko strapionej familii.”
Michał Tąkiel h. Korczak był bardzo szanowanym i kochanym ziemianinem, dlatego też podczas uroczystości pogrzebowych tłumnie zebrali się szanowni ziemianie, a żałobny orszak złożony z familii, szanownej szlachty i duchowieństwa zebrał się na ostatnią posługę chrześcijańską. Trumnę z ciałem dziedzica złożono na wieczny spoczynek w grobie rodzinnym na goszczyńskim cmentarzu, a ostatnią garść ziemi rzuciły dłonie życzliwych sług i kmieci opłakujących przedwczesne odejście ich pana. W takich to właśnie okolicznościach nasz młody Władysław Tąkiel pożegnał swojego szlachetnego ojca.

W 1859 roku odbyło się uroczyste zakończenie roku szkolnego Instytutu Szlacheckiego w Warszawie, po skończeniu całkowitego kursu nauk Władysław otrzymał patenta bez prawa do rangi XIV klasy. Na zakończeniu tym obecny był książę Michaił Dymitrowicz Gorczakow – namiestnik Królestwa Polskiego. Gościli tam wtedy również m.in.: arcybiskup metropolita warszawski Antoni Melchior Fijałkowski herbu Ślepowron, biskup pomocniczy warszawski Jan Dekert, biskup diecezjalny sandomierski Józef Michał Juszyński herbu Twardost, rektor Bonawentura Butkiewicz, Generałowie Lejtnanci - Tutczek, Abramowicz, Sobolew i inni oraz radca stanu i gubernator cywilny guberni radomskiej Edward Białoskórski.
O dalszej drodze naukowej Władysława nic nie wiadomo.

W 1840 roku Franciszek Tąkiel (bratanek Władysława Piotra) kupił dobra Rykały i prawdopodobnie przyległe dobra Lisów o powierzchni 372 ha za kwotę 28620 rubli i 50 kopiejek w srebrze. W tym czasie w skład dóbr wchodziły Rykały, Wylezinek, Rudki i Dylówki. Posiadłość miała powierzchnię 48 włók, a obejmowała: dwór, dwa młyny, gorzelnię, sady, dwa stawy, dwie sadzawki rybne, lamus z piwnicą na okowitę i czworaki dla służby. W kolejnych latach wybudowano jeszcze: dom dla oficjalistów, dom galowego oraz dom dla owczarzy, dom dla młynarzy, kuźnię oraz karczmę przy drodze prowadzącej do dworu. Przed wykupieniem Rykał Franciszek Tąkiel dzierżawił dobra te od Kacpra Pruskiego. Franciszek był bezdzietnym kawalerem i jeszcze przed swoją śmiercią w 1863 roku Rykały zapisał swojemu bratankowi Władysławowi Piotrowi Tąkielowi.
Pierwszy dwór w tym miejscu został wybudowany w 1 połowie XIX w. a następnie po 1863 r. na zlecenie dwór został przebudowany przez Władysława Piotra Tąkiela i jego żonę Emmę z Sławianowskich.

Dwór został wzniesiony w stylu neorenesansowy. Wybudowany na planie prostokąta, murowany z cegły i otynkowany. Budynek parterowy z piętrowymi częściami skrajnymi zwieńczonymi trójkątnymi frontonami. Majątek ten (w roku 1874 o powierzchni 1051 mórg) - niegdyś wieś gminna i gniazdo rodziny Rykalskich herbu Doliwa - dziś wraz z wsią należy do gminy Promna w powiecie białobrzeskim i parafii w Przybyszewie. W 1874 roku we wsi Rykały było 40 osad, 341 mieszkańców żyjących na 380 morgach. Folwark miał powierzchnię 1.051 mórg z tego ornych 725, 229 mórg lasu nieurządzonego, 9 budynków murowanych i 24 z drewna. Prowadzono 12-polowy płodozmian. Wieś należała do sądu gminnego okr. II w osadzie Goszczyn.

Pięć dni przed Wigilią Bożego Narodzenia w 1866 roku umarła matka Władysława, dziedziczka Sielca Anna Tąkiel domo Strauss. Familię, którą pozostawiła na Bożym świecie pogrążyła żałoba.
Władysław ociera łzy po śmierci matki i rok później, bo w 1867 roku w murach kościoła archikatedralnego i metropolitalnego św. Jana w Warszawie bierze ślub z ukochaną Emmą Bonin – Sławianowską na Sławianowie herbu Jelita, córką ziemianina, właściciela dóbr Dworszowic, Stefana Bonin Sławianowskiego na Sławianowie herbu Jelita, który po kilku dniach ciężkiej choroby zmarł w 1858 roku.
Niestety ani Anna , ani Michał nie doczekali się ślubu swojego syna Władysława.

Rok po ślubie Władysława i Emmy w 1868 roku na świat przychodzi ich pierwsze dziecko – Stefan Franciszek Tąkiel h. Korczak, który po śmierci swego ojca Władysława przejmie Rykały i wzniesie tam pałac.

Dwudziestego czerwca 1869 roku na świat przyszła Zofia Tąkiel, córka Władysława i Emmy, która później weźmie ślub z Władysławem Suskim z Warpęs.

W 1873 roku Tąkielowie zakupili majątek Jastrzębia Stara (gniazdo rodziny Jastrzębskich herbu Łabędź) liczący 472 hektary w skład którego wchodził piękny, harmonijny, parterowy z mieszkalnym poddaszem w części środkowej klasycystyczny dwór zbudowany w I połowie XIX wieku dla rodu Chudzyńskich.

Szóstego sierpnia 1888 roku w Warszawie córka Władysława i Emmy, Zofia Tąkiel bierze ślub z ziemianinem Władysławem Suskim herbu Pomian – właścicielem Warpęs, synem Piotra Suskiego h. Pomian, dziedzica dóbr Giżyce i Antoniny Bibianny Skarzyńskiej herbu Bończa.
Czwartego maja 1890 roku na dworze w Warpęsach na świat przychodzi Piotr Suski, syn Zofii i Władysława, dziadek Marka Witolda Suskiego herbu Pomian, posła na Sejm RP IV, V, VI, VII, VIII i IX kadencji, przynależny do Prawa i Sprawiedliwości.

Władysław zostawił majątek Rykały swojemu synowi Stefanowi, a sam wraz z żoną Emmą przeprowadził się do neorenesansowego dworu w Jastrzębi Starej.

Familię Tąkielów znów okryła żałoba. Szóstego kwietnia 1911 roku o godzinie 19 dwór w Jastrzębi Starej zamilkł. Dziedzic dóbr Lisów, Rykały i Jastrzębia oddał ducha Bogu w wieku 72 lat pozostawiając na Bożym świecie swoją ukochaną owdowiałą żonę Emmę Tąkiel domo Sławianowską. Fakt ten o odejściu na wieczną wartę dziedzica Władysława oznajmili proboszczowi mogielnickiemu jego dwaj synowie – Zdzisław (dziedzic majątku Jastrzębia) i Stefan (dziedzic majątku Rykały). W niedzielę 9 kwietnia trumna z ciałem dziedzica została wyprowadzona z majątku w Jastrzębi do kościoła w Przybyszewie, a w poniedziałek 10 kwietnia o godzinie jedenastej odbyło się nabożeństwo żałobne. Ciało Władysława zostało złożone do rodowej kaplicy na cmentarzu w nadpilickiej miejscowości Przybyszew.

Czternaście lat później szesnastego lutego 1925 roku na wieczny spoczynek odeszła Emma Tąkie domo Sławianowska na Sławianowie herbu Jelita, żona zmarłego w 1911 roku Władysława. Pochowano ją obok zwłok Władysława w rodowej kaplicy na cmentarzu w Przybyszewie.
Od tej chwili rodzeństwo – Stanisław, Zofia i Zdzisław sami musieli sobie radzić w własnymi problemami. Utracili oni rodziców, którzy byli ich oparciem.
Stanisław był ostatnim właścicielem Rykał. Na jego zlecenie w latach 1923 – 1925 wybudowany został pałac według projektu Wincentego Wójcickiego w stylu klasycystyczno-barokowym.
Piętrowy, murowany pałac został wybudowany na planie prostokąta, przykryty dachem czterospadowym. Budynek posiada elewacja frontową 10-cio osiową z czterokolumnowym portykiem jońskim w wielkim porządku, który dźwiga belkowanie oraz trójkątny szczyt z oknem półokrągłym. Elewacja ogrodowa jest ośmioosiowa z dwoma jednoosiowymi, skrajnymi ryzalitami – wysuniętymi częściami fasady budynku, pomiędzy którymi znajduje się rozczłonkowana elewacja półkolumnami jońskimi w wielkim porządku, dźwigająca attykę.
Pałac otaczał park krajobrazowy zaprojektowany przez Waleriana Kronenberga. W sąsiedztwie pałacu znajdują się zabudowania gospodarcze, które zostały wzniesione w 1879 r.. Od wschodu do pałacu prowadzi aleja lipowa, a od zachodu aleja kasztanowa, którą własnoręcznie sadziła Emma. Za jego czasów folwark Rykały obejmował 551 ha. Dziedzic Stanisław został w czasie Powstania Warszawskiego w roku 1944 aresztowany i wywieziony przez Niemców pod Kraków. Szczątki jego dopiero po wojnie ekshumowano i po przywiezieniu do Przybyszewa, pochowano w rodowej kaplicy.
Zofia natomiast żyła spokojnie i szczęśliwie wraz z mężem Władysławem Suskim w majątku Warpęsy. Zmarła w marcu 1940 roku, a jej mąż trzy lata później.

Zdzisław natomiast jeszcze w 1930 roku był właścicielem Jastrzębi i tam też urzędował. Zdzisław umiera 31 marca 1939 roku w Jastrzębi Starej w wieku 62 lat. Jego ciało pochowano w Mogielnicy. Miał trzech synów – Władysława, Michała i Marka.

Tak zakończyły się rodzinne peregrynacje Tąkielów w Grójeckiem. Pozostało tu kilka osób z rodziny i kilkanaście też skoligaconych. Żadna jednak z nich nie mieszka w Rykałach i innych miejscowościach wchodzących niegdyś w skład ich dóbr rodzinnych.

Kacper Trzaska